12 Engelse woorden met de vreemdste oorsprong

De Engelse taal is een merkwaardige smeltkroes van woorden van over de hele wereld, gesmeed door millennia van invasies, oorlogen, koloniale expansie en wetenschappelijke en culturele ontwikkelingen.

Van de naar schatting 750.000 woorden hebben we al de mooiste, de grappigste en de raarste geïdentificeerd. Maar welke Engelse woorden hebben de vreemdste oorsprong?

1. Clue

Technisch gezien hebben Engelstaligen dit van de Griekse goden gestolen. Het is ontleend aan het woord ‘clew’ in de Griekse mythologie. Toen de mythische koning Theseus in een labyrint werd opgesloten met de Minotaurus – een monster met het lichaam van een man en een kop van een stier – zou Theseus zijn ontsnapt met een bol garen of een 'clew'. Hij gebruikte garen om zijn pad te volgen, zodat hij het weer kon volgen als hij verdwaalde.

Dus een ‘clew’ betekende iets dat je pad leidt. En later betekende het dit in de ruimere zin van het bieden van begeleiding om een ​​waarheid te ontdekken.

2. Hooligan

We hebben veel woorden voor onruststokers in het Engels: ruffian, thug, hoodlam, yob, chav, lout. … De lijst is eindeloos. Elk woord heeft niet alleen zijn eigen genuanceerde betekenis, maar suggereert ook vaak iets over uit welke regio van het VK de spreker komt.

Maar als je een hooligan wordt genoemd, is de oorsprong minder duidelijk. Volgens de Oxford English Etymology Dictionary is de naam afkomstig van de achternaam van een rauwe Ierse familie. Houlihan; genoemd in een oud lied uit de jaren 1890. Een andere theorie is dat tijdens de Jacobitische opstand van 1745 een Engelse commandant het Schots-Gaelische woord voor de insectenmug – “meanbh-chuileag” – verkeerd hoorde en het woord “hooligan” creëerde om zijn frustratie te uiten over alle vervelende muggen. Later werd het een woord om iets of iemand uitdrukken zo irritant als de muggen!

3. Nice

Leraren in Engelssprekende landen wanhopen vaak bij het overmatig gebruik van het bijvoeglijk naamwoord “nice” in de beschrijvende teksten van hun leerlingen. En het blijkt dat ze nu nog meer reden hebben om het woord uit de klas te verbannen.  De term was oorspronkelijk een negatieve, wat ‘onwetend’ of ‘dwaas’ betekent.

Taalkundigen hebben veel mogelijke oorsprongen gevonden van dit woord. Het kan zijn ontstaan ​​uit de Oud-Franse versie van ’nice’ in de late 13e eeuw of uit het Latijnse ’necius’. Er wordt gedacht dat het na verloop van tijd langzaam positief werd, omdat het, eenmaal geïntroduceerd in de Engelse taal, vaak werd gebruikt om te verwijzen naar een persoon die belachelijk overmatig gekleed was. Later werd dit verward met een verwijzing naar iets dat verfijnd was of naar iemand die ‘mooi’ gekleed was.

4. Shampoo

Nu heb je nog meer redenen om van je douchetijd te genieten! Het woord shampoo komt uit het Hindi en betekent ‘masseren’. Afgeleid van de Sanskrietwortel chapati (चपति), verwijst het woord aanvankelijk naar elk type persen, kneden of kalmeren. De definitie werd later uitgebreid tot ‘was het haar’ in 1860. Pas in de jaren vijftig werd de betekenis verder uitgebreid om te verwijzen naar het wassen van tapijten en andere materialen.

5. Nightmare

Het is vrij duidelijk waar het eerste deel van het woord “nightmare” vandaan komt. Maar hoe zit het met het gedeelte “mare”? Terwijl de ruiters onder jullie zich afvragen of het iets met paarden te maken heeft, is dit misleidend. Een ‘mare‘ verwijst eigenlijk naar een vrouwelijke goblin die op je zit je verstikt terwijl je slaapt, je haar in een 'marelock' neemt, en slechte gedachten probeert op te wekken. … Mooie nachtmerrie, niet?

6. Sandwich

Sandwiches krijgen hun (vreemde) naam van de 4th Earl of Sandwich. Hij was een Engelse politicus en edelman uit de 18e eeuw.

De omstandigheden van de veronderstelde uitvinding van Lord Sandwich zijn een onderwerp van veel discussie onder taalkundigen. Sommigen geloven dat hij zijn eten tussen twee stukken brood genuttigd had, zodat hij zijn geliefde speeltafel niet hoefde te verlaten, en dat zijn medegokkers de bedienden begonnen te vragen om “hetzelfde als Sandwich”. En later werd dat gewoon “een sandwich”. Anderen (degenen die misschien meer respect hebben voor het werk van Lord Sandwich) geloven dat hij alleen op deze manier voedsel at, zodat hij achter zijn bureau kon blijven en zijn politieke verplichtingen kon nakomen.

7. Shambles

De oorsprong van het woord “shambles” is een echte puinhoop. Wat ironisch is, want shambles betekent letterlijk “een echte puinhoop”. Het is niet ongebruikelijk om Engelstaligen te horen klagen dat hun “leven een shambles is!”

De term zou zijn afgeleid van de Latijnse term “scamillus”, wat kleine ontlasting betekent. Maar terwijl de term ’scamillus’ werd gebruikt, werd het woord ’s hambles’, zoals we het nu hebben, ook gebruikt om naar een ontlasting te verwijzen. We weten niet echt waarom de twee termen werden gebruikt. Maar op een gegeven moment werd de betekenis van een ’scamillus’ specifieker om hem van de andere te onderscheiden. Het had alleen betrekking op een kruk waarop iets werd verkocht. Enkele jaren later werd de betekenis van een ’scamillus’ verder verfijnd tot een kruk (of kraam) waar vlees wordt verkocht. Vervolgens betekende het een vleesmarkt. Vervolgens betekende het een slachthuis. En tot slot begonnen we ergens langs de lijn het woord “shambles” te gebruiken om grappige woordspelingen te maken over hoe ons leven een bloederige puinhoop is, net zoals, nou … een slachthuis.

8. Tattoo

De “tattoo” dankt zijn naam aan het Polynesische woord “tatau“, wat betekent “een merkteken op de huid aangebracht”. De term in deze vorm is ontstaan ​​uit het Samoaanse woord ’tattow’ dat ’slaan’ betekent.

Het eerste bekende gebruik in het Engels verscheen in 1786 in Captain James Cook’s tijdschrift Endeavour, waarin hij de traditie van de tatoeage beschreef onder de mensen die hij ontmoette tijdens zijn reis in Polynesië. De praktijk van de tatoeage bestond al voor die tijd in Engeland, maar voordat we het leenwoord uit Polynesië verwierven, werd het een vorm van ’schilderen’ genoemd. Toen een inheemse Indonesische man uit Nieuw-Guinea in 1691 vervelend genoeg als slaaf naar het Verenigd Koninkrijk werd overgebracht, stond hij onder de Engelse bevolking bekend als de “Painted Prince” vanwege de markeringen op zijn lichaam.

9. Ketchup

De beruchte tomatensaus die je bij je friet eet, heeft misschien niet altijd zo geproefd als nu. Er zijn veel theorieën over waar de term vandaan komt. Maar de eerste mogelijke verwijzing ernaar was mogelijk al in de 17e eeuw, toen de Chinezen “kôe-chiap” (鮭 汁) gebruikten om te verwijzen naar een mix van gepekelde vis en kruiden. En de eerste opname van ketchup in de Engelse taal wordt vermeld in een woordenboek uit 1690 waarin het wordt gespeld als ‘Catchup’.

10. Checkmate

De schaakterm ‘checkmate‘ zou afkomstig zijn van het Perzische woord ’s hāh māt’ (شاه مات), wat zich vertaalt naar ‘de koning is hulpeloos’. Toen schaken door de Arabische wereld naar Europa reisde en het Arabische woord voor ‘dood’ ‘māta’ (مَاتَ) is, wordt er ook gezegd dat ‘de koning dood is’. Velen maken bezwaar tegen dit tweede spoor van de etymologie van de term. Want de ’s hāh’ of ‘koning’ in het schaken sterft niet, hij wordt ‘gewoon in een positie gedrukt waaruit hij niet kan ontsnappen’.

11. Robot

Shakespeare was niet de enige schrijver die nieuwe woorden in de Engelse taal introduceerde. Het Engelse woord ‘robot’ komt van het Tsjechische woord ‘robota’, wat ‘dwangarbeid’ betekent. Het woord werd in de jaren twintig geïntroduceerd door de auteur Karel Čapek in zijn sciencefiction-toneelstuk ‘RUR’ (‘Rossom’s Universal Robots’).  Dat toneelstuk onderzoekt het idee om synthetische mensen te vervaardigen. Interessant genoeg onthulde hij later dat hij het woord niet zelf had uitgevonden. Het was eigenlijk zijn broer die zelf schrijver was, maar vooral bekend is om zijn werk als schilder.

12. Barbecue

De term barbecue komt van het Caribische woord ‘barbakoa’ wat ‘frame van stokken’ betekent. Klinkt logisch. Het interessante is dat het eerste geregistreerde gebruik van ‘barbecue’ in de Engelse taal eerder als werkwoord was. Dus niet als zelfstandig naamwoord. Terwijl het voor het eerst verscheen in de zelfstandige naam van ‘barbecado’ in 1648 in de zin ‘de indianen in plaats van zout doe barbecado of droge en gekookte vis‘, verscheen het later als ‘barbecue’ in 1661. In de zin ”sommigen worden gedood, en hun vlees meteen Barbacu’d en eten”. Dus dat zou een einde moeten maken aan de discussies over de vraag of barbecue kan worden gebruikt als werkwoord.